Archieven

Kruiden laten zien waar je woont; 5 problemen met oplossing

P1050981Woon je op luchtige zandgrond in Heemstede of op stevige Drentse klei? Noem mij de kruiden uit je tuin en ik vertel waar je woont!

Kweek zie je daar waar de bodem een slechte structuur heeft. Je kan dat verhelpen met compost geven. Flink omploegen en dat een paar keer herhalen want twee centimeter wortel is genoeg om een nieuw plantje te vormen!

Een beetje Vogelmuur laat zien dat de bodem oké is, wees er dus maar blij mee!  Teveel vogelmuur betekent teveel mest. Ook brandnetels, zevenblad en klein kruiskruid laten zien dat je wel een minder mag bemesten.

Akkerdistel, kamille en kruipende boterbloem vertellen je dat de grond te dicht zit. De grond los maken en wat compost geven zal helpen.

Heb je een braakliggend of omgeploegd terrein op zanderige grond zie je waarschijnlijk snel goudsbloemen en klaprozen komen. Ligt het lang braak komen de berken bomen! Niks aan doen totdat je de grond weer nodig hebt.

Schapenzuring duidt op een voedselarme, zure grond. Compost, mest en kalk helpen het probleem op te lossen.

Ik duik nog even de tuin in!

Kruidenvrouwe of metselaar?

dsc_0032_800x450Ik maak graag natuurlijke cosmetica maar ben op dit moment meer tijd kwijt aan metselen! Nou technisch gezien, voegen. Het metselen van twee van de drie verhoogde bakken is klaar. In de herfstvakantie gaan we de derde uitdaging aan!

Het is zo mooi aan het worden maar ook nog een beetje kaal, een beetje bloot. Je kan niet in een jaartje tien jaar volkstuin vervangen. Ik had al veel respect voor bouwvakkers maar sindsdien ik uren achtereen metselspecie heb gevoegd en mijn rug daar bijna aan heb verloren zijn het mijn helden!

Morgen weer verder voegen. Nu een lief woord voor mijn zere rug en een brok pure chocolade.

 

 

Biologisch tuinieren, biologisch-dynamisch… wat is het verschil?

DSC_1004[2]De geneeskrachtige kruiden zijn de basis voor mijn natuurlijke cosmetica. Voor mij voelt het fijn om biologisch te werken, dus zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Ik krijg wel eens de vraag wat dat verder betekent…

Biologische landbouw is een methode die voldoet aan bepaalde eisen op het gebied van milieu, natuur en landschap en het welzijn van dieren. In Nederland wordt ook het woord ecologisch gebruikt en de Engelse term is organic. Om ziekte en plagen te voorkomen kies je voor sterkere resistente rassen en gebruik je een vruchtwisseling van vier tot zeven jaar. De natuurlijke omgeving zorgt voor een scala aan insecten waardoor een probleem als luizen beperkt blijft. Is er dan toch een groot probleem oogst je vroeger of gebruik je een natuurlijk bestrijdingsmiddel. De ‘gewone’ landbouw erkent dat biologische landbouw een kraamkamer is van nieuwe en milieuvriendelijke productiemethoden. Zo is het gebruik van sluipwespen in kassen een algemene methode geworden. Volgens Wikipedia is de biologische landbouw de snelst groeiende sector in de voedingsmiddelenbranche.
Biologisch-dynamische landbouw gaat verder dan alleen biologisch. Op Wikipedia staat dat biologisch dynamisch tuinieren een antroposofische productiemethode is volgens de visie van Rudolf Steiner uit 1923. Bodemvruchtbaarheid en versterking van de natuur staan centraal. De maan en de sterren hebben ook invloed op het groeiproces, zoals de maan ook invloed heeft op eb en vloed. Naast organische bemesting gebruikt de dynamisch werkende boer preparaten. Deze preparaten worden vooral gewonnen uit kruiden die het gewas versterken en tekorten aanvullen. Er is een zaaikalender die rekening houdt met de stand van de sterren en de vier elementen water, lucht, aarde en vuur.

5 tips voor makkelijk zelf kruiden kweken

kruidentuinVoor natuurlijke cosmetica, zoals crèmekruiden thee of om lekker mee te koken! Kruiden kweken kan ook op een balkon, in potten of in een vergeten hoekje van je tuin. Als er maar voldoende zon is en je niet vergeet water te geven! (Dat laatste ben ik niet zo sterk in, water geven, dus bij mij staat alles in de volle grond of het is dood)

  1. 1. Weinig tijd? Kies voor makkelijke bieslook, peterselie, citroenmelisse en munt. Daar hoef je bijna niks aan te doen en het heeft relatief veel opbrengst. Lekker om mee te koken of voor kruidenthee!
  2. 2. Gebruik plastic potten in plaats van aardewerk, die aardewerken potten zijn heel mooi maar drogen sneller uit waardoor je vaker water moet geven.
  3. 2. Bascilicum, buiten zit het kruid gegarandeerd snel onder de luizen. Ik koop het gewoon in een potje uit de supermarkt en zet het afgeknipt in een grotere pot in de vensterbank. Het enige wat bij mij in een pot staat, zie de inleiding.
  4. 4. Hou je van bloemen? Kies dan voor goudsbloem, viooltje of het meerjarige kaasjeskruid. Ze zijn makkelijk te telen en de bloemen zijn eetbaar dus leuk door salade of kruidenthee! Je kan er ook mooie natuurlijke cosmetica van maken!
  5. 5. Check of er wel afwateringsgaten zitten in de pot/bak waar je de kruiden wilt telen! Klinkt afgezaagd maar vaak heeft een mooie ompot geen gaatje en rot het hele kruiden spul dus weg.          Meer weten? Boek een kruidenlezing!

Brandnetel, Deel 2; een kruiden zegen!

nettles-784372_960_720Hans Christiaan Andersen schreef een sprookje over een prinses met 11 broers die in zwanen werden veranderd. Om de betovering te verbreken moest ze mantels weven van brandnetels en die over hen heen gooien. Het is een van mijn lievelingssprookjes!

Vezels van brandnetels werden vroeger volop gebruikt om kleren (neteldoek) mee te maken. Het was de kleding van de armen. Er wordt van brandnetel ook haarwater gemaakt. Spoelen met brandnetelaftreksel doet je haar glanzen. De brandnetel is een broertje van de hennepnetel waar ambachtslieden nog steeds kleding en touw van maken.

Brandnetel werd vroeger volop gegeten. Het bevat veel ijzer en vitamine C. Scheurbuik werd ermee bestreden. Ook nu nog wordt het soms gegeten en gebruikt als veevoer. Brandnetel werkt bloedzuiverend en bevat veel mineralen waaronder ijzer. Reumapatiënten geselden zich vroeger met verse bossen brandnetel om pijnlijke gewrichten tegen te gaan. Tijdens Luilak werden luie jongeren weleens getrakteerd op slaag met brandnetels. Zelfs de duivel werd ermee uitgedreven! Ik gebruik de brandnetel in een helend kruiden theemengsel met framboos. Die kruidenthee is ook heel geschikt voor vrouwen tijdens de menstruatie omdat het mineralen aanvuld.

Als al deze mooie eigenschappen niet overtuigend genoeg zijn… De brandnetel is ook heel belangrijk voor vlinders. De Atalanta, Dagpauwoog en de Kleine Vos leggen hun eieren het liefst op de brandnetel en halen er ook hun voedsel. De rupsjes doen zich tegoed aan de bladeren en ze verpoppen zich graag op de brandnetel.

Je kunt de brandnetel in de volkstuin goed gebruiken als luizenbestrijder en organische bemester. Daarvoor zet je flink wat geplukte brandnetels in een emmer water. Liefst elke dag de drab even omroeren. Het gaat gisten en flink stinken. Dat is goed. Na een dag of 10 zeef je de drab, verdunt het 1 op 10 en giet het bij je planten. Ik heb het zelf op deze manier gedaan maar mensen die het preciezer willen doen kunnen op internet kijken.

En nog zijn we niet uitgeput! Brandnetels zijn gezond en lekker en daarom wat recepten. Zelf vind ik ze het lekkerst in de soep maar in de macaroni of met puree is het ook goed te eten.

Snelrecept met macaroni.

Pluk jonge brandnetels of, als ze al wat ouder zijn, alleen de toppen. (handschoenen aan!) Was ze en snij ze in stukjes. Bak wat magere spekblokjes en kook de macaroni. Bij oudere brandnetels kan je ze meteen meekoken. Jonge blaadjes kan je er op het laatst doorroeren. Je kunt ze ook even opbakken in roomboter. Maak een roomsausje. Giet de macaronie met brandnetel af. Giet de saus erover, strooi er wat geraspte kaas over en erbovenop de gebakken spekjes. Echt lekker!

Brandnetelsoep.

Pluk jonge brandnetels, snij ze fijn. Smoor ze even in een klont roomboter. Kook ze 10 minuten met een bouillonblokje erbij.  Doe er wat kleine gehaktballetjes van biologisch gehakt in en een handje vermicelli. Een heerlijk soep!

Brandnetel, plaag of zegen? Deel 1

stinging-nettle-785292_960_720Wie is er nooit geprikt door een brandnetel? Als je een brandnetel beetpakt krijg je gemeen jeukende blaren. Dat komt doordat de brandnetel een soort kleine injectienaaldjes op de onderkant van de bladeren heeft zitten. Daarin zit een vloeistof die onder andere de stofjes acelyl, choline en histamine bevat. Bij druk lozen de naaldjes hun venijnige inhoud op onze huid. Dat geeft het pijnlijke, branderige gevoel en blaren.

Uitrukken, die brandnetels en wegwerpen, denk je dan. En zo doen we dat dan ook op onze tuinen. De naam van deze lelijkerd verwijst al naar deze vervelende eigenschap: “Urtica” komt van het Latijnse “ik brand”. En het Nederlandse woord “netel” verwijst naar het woordje “naald”.

Brandnetels vindt je bijna overal op aarde. De Grieken kenden hem al in 500 voor Christus en voor die tijd kwam hij al voor in Siberië. Romeinse soldaten hebben de plant ooit rond de jaartelling meegenomen naar Europa om zich tegen de kou te wapenen. Ze stampten hem fijn, mengden hem met olie en smeerden zich ermee in. Er zit histamine in de plant en dat opent de bloedvaten. Bij de Germanen was het een heilige plant en gewijd aan de oorlog- en dondergod Donar. Bliksem, donder en oorlog, dat past wel bij de brandnetel!

De brandnetel houdt van rijke grond waar nitraat en fosfaat in voorkomt. Hoe meer mest hoe liever. Op plekken waar hij overvloedig groeit, is de grond dus heel rijk. Maar soms ook vervuild, want de brandnetel doet daar niet moeilijk over. En lastig dat ie is om te verwijderen! Niet alleen heeft hij overal wortelstokken maar hij zaait zich uit dat het een lieve lust is. Die brandnetel zouden we met wortel en tak (als hij die had) moeten uitroeien. Maar is de brandnetel alleen maar een slechterik? Net als bij mensen heeft hij ook heel goede eigenschappen. Daar ga ik het over hebben in deel 2. Tot over een paar dagen! (Dit stukje is geschreven door mijn lieve moeder Sophia Botermans)

Hier trek ik een groene lijn. Met een struik i.p.v. een kruid.

Ik wilDSC_0882_338x600 graag de wereld op een leuke manier vergroenen, dit keer door middel van een heg. Dapper staan de plantjes met hun voeten in de potgrond, maar er wacht een stevige klei net buiten hun kleine wereldje!

Straks komt er nog een afgeronde hobbit stijl deur in waar kinderen zo doorheen kunnen maar volwassenen iets moeten bukken. Hij wordt aan alle zijden begroeid door de heg. Die deur moet ik eerst nog even maken, maar als ik iets geleerd heb is dat je meer kunt dan je denkt!

Zoef daar gaat de tijd, maar de kruiden groeien!

DSC_0732_338x600Terwijl bijna alle kruiden de verhuizing hebben overleefd blijft de realistische tuintijd beperkt. Er is een klein wezentje dat ongegeneerd het grootste deel van mijn aandacht/energie gebruikt. In gestolen kwartiertjes duik ik de tuin in en wied snel een stukje. Samen liggen we in het gras en vertel ik mijn kleine dame waar haar zandbak zal komen. Maar ook de bloeiende heemst en rijen goudsbloemen!

Ik woon nu in het land van Maas en Waal. Rijke rivierkleigrond! Dit weekend zijn we o.a. druk bezig geweest met grind scheppen om de oprijlaan weer mooi te maken. We hadden een gindbak verderop in de tuin waar tuinstoelen en een tafel konden staan; die gaat weg. Nu wat grind in de week gezet wat onder de klei zat, heerlijk aanmodderen en spoelen anders is de oprit straks een klont klei. Vlakbij is een oude steenfabriek. Waarschijnlijk komen daar de stenen en dakpannen van ons huis vandaan. Dat verbaast mij niets als ik weer tot mijn ellenbogen in de modder sta te roeren om het grind schoon te maken!

DSC_0728_338x600

Mooie naambordjes voor in de kruidentuin

IMAG0970_800x479 In de koude soms nog natte dagen heb ik naambordjes geschilderd. Nu nog even in de vernis zetten en dan staan ze vanaf volgende week te pronken in mijn kruidentuin!

Ik heb steeds vaker bezoek op de tuin en dan is het fijn om alles te bekijken en meteen te weten wat het is!

Markten en mooie workhops crème maken

septemberr 063_359x600In een conferentieoord in Soesterberg heb ik afgelopen weekend voor een groep van 12 mensen van een huid vereniging een mooie workshop kruiden crème neergezet. Mensen kwamen nieuwsgierig en voorzichtig binnen, gingen druk pratend en blij weg met een mooie pot zelfgemaakte crème. Voldaan en ietwat vermoeid scharrelde ik mijn spulletjes weer bij elkaar in de mooie grote zaal. Ik had niet durven dromen om zo ver te komen in het afgelopen jaar!

Door alle markten in september ben ik door een groot deel van mijn oogst heen. Ik zie al wel dat op de lange termijn een tuin van circa 80 vierkante meter lang niet genoeg is als het nog drukker gaat worden en ik alles zelf wil blijven produceren. Aangekomen op de tuin ga ik even op grond zitten naast deze mooie tweede lichting kaasjeskruid. Door mijn succes zou ik dus weg moeten op de tuin?! Voelt raar, maar het alternatief van kruiden standaard inkopen spreekt mij nog minder aan. Ik had niet gedacht dat het zo snel zou gaan!

Ik kan het nog even rekken, en dromerig pluk ik het laatste St. Janskruid en viooltjes. Even wachten nog, dit is al zolang mijn tweede thuis!